عمل فقدان واژن

فقدان واژن نوعی اختلال بسیار نادر ژنتیکی است که طی آن واژن نوزاد هنگام جنینی تشکیل نمی‌شود. در این افراد رحم نیز معمولا به‌صورت کامل وجود ندارد یا اندازۀ طبیعی خود را ندارد. این وضعیت به‌شکل مادرزادی ایجاد می‌شود. از هر ۵۰۰۰ نوزاد تقریبا ۱ نفر دارای این نقص مادرزادی است.

بعد از معالجۀ این نقض مادرزادی، بیمار می‌تواند زندگی جنسی خود را داشته باشد. تنها تفاوتی که با یک زنان عادی وجود دارد، این است که به دلیل عدم وجود رحم کامل، قادر به باروری نخواهند بود. در این موارد نیز در صورت وجود تخمدان‌های سالم، می‌توان از روش لقاح آزمایشگاهی و رحم جایگزین برای بارداری استفاده کرد. همچنین در بین این بیماران، تعدادی از آنها دچار مشکلات کلیوی نیز می‌شوند.

علائم فقدان واژن

این بیماری به‌طور معمول تا هنگام بلوغ تشخیص داده نمی‌شود. اکثر افراد در سنین بلوغ و در صورت پریود نشدن متوجه این مسئله می‌شوند. اغلب دختران زمانی که به سن نوجوانی می‌رسند و قاعدگی اتفاق نمی‌افتد، باید حتما به پزشک مراجعه کنند. برخی از خانم‌ها نیز از درد و گرفتگی شکمی در سنین پایین‌تر شکایت می‌کنند.

اگر رحم وجود داشته باشد، دختران دردها و گرفتگی‌های شکمی زیادی را به دلیل بسته بودن واژن تجربه می‌‎کنند. اگر رحم وجود نداشته باشد دردی نیز وجود نخواهد داشت و چرخۀ قاعدگی اتفاق نخواهد افتاد.

فقدان واژن و علت به‌ وجود آمدن آن

علت دقیق و مشخصی برای این مشکل مادرزادی بیان نشده است. اما به تصور محققین، در هفتۀ ۲۰ بارداری که لوله‌های مجاری ادرار و فالوپ‌ها در حال رشد هستند، شکل‌گیری ارگان واژن توسعه نمی‌یابد و کامل نمی‌شود. علت رشد غیرطبیعی سیستم تولید‌مثل جنین هنوز مشخص نیست و در صورت فقدان واژن، معمولا بقیۀ اندام‌های تولیدمثل نیز مفقود یا کوچک‌‌تر از حد معمول خواهند بود. شواهد اندکی وجود دارد که بتواند ثابت کند، فقدان واژن ارثی است و عامل دقیق شناخته شده‌ای برای این مشکل به‌دست نیامده است.

عوارض فقدان واژن

با توجه به شکل و اندازۀ ارگان‌های تولیدمثل دختر، زندگی جنسی و باروری بیمار تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

پس از معالجه اگر بیمار دارای رحم کوچک یا ناقصی باشد، قدرت باروری نخواهد داشت. اگر رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ بیمار طبیعی باشند، احتمال بارداری وجود دارد؛ اما در بیشتر موارد به‌دلیل رحم‌ کوچک یا حتی عدم وجود رحم، توانایی باروری از بین خواهد رفت. در نهایت اگر بیمار تخمدان‌های سالمی داشته باشد، می‌تواند به کمک رحم اجاره‌ای بچه‌دار شود.

مراجعه به پزشک و تشخیص

اندام‌های جنسی بیرونی معمولا طبیعی به نظر می‌رسند، به همین دلیل تقریبا کودکان و حتی خانواده‌ها تا سنین بلوغ متوجه این موضوع نخواهند شد. اما اگر تا سن ۱۵ سالگی، قاعدگی اتفاق نیفتد حتما باید به پزشک مراجعه کرد.

مشکل آژنزی واژن توسط سونوگرافی مشخص خواهد شد و کاملا به پزشک نشان می‌دهد که نحوۀ قرارگیری رحم و تخمدان‌ها کجا و به چه صورت است. همچنین تشخیص با معاینۀ بدنی از جمله معاینۀ لگن کامل می‎‌شود.

روش‌های عمل جراحی آژنزی واژن

جراحی این مشکل به روش‌های متفاوتی انجام می‌گیرد و در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت.

در روش اول، جراح از پوست باسن برای ایجاد واژن استفاده می‌کند. استفاده از پوست برای ایجاد واژن حرکت مطلوبی نیست و بعد از مدتی فرد دچار بیماری‌های قارچی شده و در عین حال سوزش و عفونت شدید نیز خواهد داشت.

روش دوم استفاده از رودۀ بیمار برای درمان و رفع این نقض مادرزادی است. استفاده از روده مزایای بسیاری دارد که از مهم‌ترین آن می‌توان به جنس و بافت روده اشاره کرد. بافت روده شباهت بسیاری به جنس واژن داشته و همچنین قابلیت جذب مایعات را نیز دارد. هم واژن و هم روده دارای قابلیت جذب مایعات هستند. پس از این لحاظ شباهت بسیاری به یکدیگر دارند و روده بهترین کاندیدا جهت جایگزینی واژن است. یکی از بزرگترین مزیت استفاده از روده این است که پس از مدتی، شکل واژن حالتی بسیار طبیعی پیدا می‌کند و تشخیص واژن طبیعی از واژن ساخته شده تقریبا غیرممکن می‌شود.

روش سوم ایجاد یک حفره در ناحیۀ زیر شکم، پشت مجرای ادرار و همچنین گذاشتن غشای جفت در آن است، ولی در این روش واژن همواره دچار آلودگی می‎شود و مرتب عفونت می‌کند. حتی در برخی موارد دچار چسبندگی‌ نیز می‌شود که تنها با عمل جراحی مجدد، اصلاح‌پذیر است.

بیمار تحت درمان

خانم ۱۹ ساله‌‎ای از شهرستان کرمان به علت نداشتن مجرای تناسلی به اصطلاح پزشکی آژنزی واژن و یک رحم کوچک (آتروفیک) به بیمارستان مریم و نزد دکتر صلاح‌الدین دلشاد مراجعه کردند. وی که با همسر خود آمده بود، به دنبال حل مشکل بودند.

در بررسی‌های اولیه مشخص شد که این خانم از مشکل فقدان واژن رنج می‌برند و همچنین رحم نیز کوچک بود و به دلیل کوچکی کارایی لازم را نداشت. اما در عین حال تخمدان‌های وی به خوبی کارکرد داشت و ترشح هورمون‌ها در حد نرمال بود. مسیر مجرای تناسلی نیز در این بیمار وجود نداشت.

قبلا در اسفند ماه ۹۷ نیز دختر خانمی که ایشان نیز دچار همین مشکل بودند به بیمارستان مراجعه کردند. روش درمانی برای او ایجاد مجرای تناسلی بود. آن خانم رحم داشتند ولی رحم او بسته بود. با بازکردن رحم، سیکل قاعدگی وی سریعا برقرار شد. اما در این بیمار رحم بسیار کوچک بوده و کارایی لازم را نداشت.

دکتر صلاح‌الدین واژن این بیمار را با استفاده از قسمتی از روده بزرگ (کولون سیگموئید) درست کردند. قسمتی از روده جدا شده و روده مجددا پیوند زده شد. با حفظ عروق، شکل واژن ایجاد شد و خوشبختانه عمل، موفقیت‌آمیزی بود. طی عمل خونریزی زیادی وجود نداشت و نیازی به تزریق خون پیدا نشد. بعد از عمل، حال بیمار بسیار خوب بود و سه روز بعد به راحتی غذا می‌خورد و فعالیت‌های معمولی خود را انجام می‌داد. بیمار بعد از یک الی دو ماه می‌تواند اعمال زناشویی خود را نیز انجام دهد (بعد از نهایت یک ماه).

مشکل دختر بیمار برای همیشه رفع شد، اگر رحم او سالم بود و اندازۀ طبیعی خود را داشت می‌توان از آن استفاده کرد و به واژن متصل کرد اما چون رحم توانایی و کارکرد اصلی خود را نداشت، کاملا واژن از رحم جدا گذاشته شد.

این عمل یکی از ده‌ها عمل موفقیت‌آمیز دکتر صلاح‌الدین دلشاد (فوق تخصص جراحی اطفال) بود. این عمل‌ها بسیار نادر هستند و تقریبا می‌توان گفت که ۹۹% متخصصین زنان با این روش عمل آشنایی ندارند و این جراحی سنگین را انجام نمی‌دهند. تاکنون بیش از ۲۵ عمل آژنزی واژن در بیمارستان مریم توسط دکتر صلاح‌الدین دلشاد انجام شده است که تماما موفقیت‌آمیز بوده‌اند.