درمان جراحی لنف آدنیت واکسن ب.ث.ژ

واکسن ب.ث.ژ با ميکرب زنده ساخته شده و تا حدی در مقابل سل مصونيت ايجاد می‌کند. در صورتيکه بیمار در معرض سل قرار بگيرد، این واکسن از عفونت جلوگيری نمی‌کند؛ تنها ممکن است بیمار یک عفونت خفیف را تجربه کند.

واکسن ب.ث.ژ ممکن است فقط ۵۰ تا ۶۰ درصد مصونيت در مقابل سل ایجاد کند و در بعضی افراد، تأثير واکسن ب.ث.ژ با گذشت زمان در ظرف ۵ تا ۱۵ سال از بين خواهد رفت.

تأثیر این واکسن برای کودکان بیشتر مشهود بوده و تأثیر آن برای بزرگسالان کمتر دیده شده است. واکسن ب.ث.ژ می‌تواند از بروز انواع شديد بيماری سل در کودکان جلوگيری کند.

از زمانیکه واکسن ب.ث.ژ در سال ۱۹۲۱ در جهان رایج شد، یکی از عوارض شایع این واکسن، تورم غدد لنفاوی نزدیک به محل واکسن شامل زیر بغل، بالای ترقوه (سوپراکلاویکولار) و گردن است. نوع سادۀ آن بدون درمان خاصی در مدت ۲-۳ هفته بهبودی پیدا می‌کند، اما نوع چرکی آن نیاز به اقدام درمانی توسط پزشک دارد. درمان جراحی به روش انسزیون وکورتاژ مانع عود تورم بوده و از اسکار جلوگیری می‌نماید.

شیوع بیماری:

۱-۱۰ در ۱۰۰۰۰ مورد واکسن ب.ث.ژ گزارش شده است.

بحث:

عوارض ناشی از واکسن ب.ث.ژ متنوع است. شایع‌‌ترین آنها لنف آدنیت یا التهاب غدد لنفاوی نزدیک به محل واکسن شامل زیر بغل (Axillary) و بالای ترقوه و گردن (cervical) می‌باشد.

از عوارض دیگر واکسن ب.ث.ژ می‌توان تغییرات موضعی (شامل اریتم، اولسر، پاپول و آبسه)، آبسۀ دیوارۀ توراکس، پیدایش گرانولوما در نسوج نرم دور دست بدن، استئومیلیت و پخش شدن میکروب باسیل (disseminatedbacille) در جاهای مختلف بدن که بسیار نادر است. دو عارضۀ اخیر به علت نقص ایمنی بیمار است (PIDS و AIDS).

در خصوص پیدایش لنف آدنیت زیر بغل نظرات مختلف مطرح است که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.

مشکل در مواد نگهدارندۀ واکسن، نحوۀ تزریق داخل جلدی واکسن و محل آناتومیک تزریق واکسن به عنوان مهم‌‌ترین علل مطرح می‌‌باشد. به هنگام استفاده از واکسن‌‌های ساخت کشور‌‌های مختلف، مواردی دیده شده است که در برخی از آنها عارضۀ لنف آدنیت بیشتر دیده می‌‌شود.

اما با توجه به اینکه این واکسنintradermic  یا درون پوستی است، در صورت نفوذ ماده واکسن به زیر جلد، شیوع لنف آدنیت بیشتر است. البته محل تزریق واکسن که می‌بایست در قسمت ۳/۱ میانی و خارجی (Lateral) بازو ‌باشد، اگر در قسمت فوقانی بازو تزریق شود، موجب پیدایش لنف آدنیت خواهد شد و هر چه به تاندون عضله دلتوئید نزدیک‌‌تر باشد، پیدایش لنف آدنیت گردنی نیز بیشتر خواهد بود.

تشخیص بیماری لنف آدنیت واکسن ب.ث.ژ

تشخیص بالینی بوده و در معاینه، مشاهده و لمس غدد لنفاوی متورم سفت یا حاوی مایع برای تشخیص کافی است.

درمان

تا ۲۰ سال پیش در بسیاری از مناطق دنیا حتی در ایران، لنف آدنیت ب.ث.ژ را با داروی ایزونیازید درمان می‌‌کردند. مصرف این دارو تا ۶ ماده تجویز می‌‌گردید. اما بعدها ثابت شد که این دارو بی‌‌اثر بوده و از آن به عنوان یک درمان اضافی یاد می‌شود. برخی نیز با اریترومایسین این درمان را انجام می‌سدادند.

در نوع لنف آدنیت ساده نیاز به درمان خاصی نیست و تحت نظر قرار دادن بیمار کافی است؛ چراکه به خودی خود بهبود می‌‌یابد. در نوع چرکی (supporative)، برخی ترجیح می‌‌دهند تا به‌‌صورت spontaneous تخلیه شود. این نوع تخلیه، عوارض خاص خود را به همراه دارد. از جملۀ آنها می‌توان از طولانی شدن زمان تخلیه، پیدایش سینوس و اسکار پوستی یاد کرد.

عدم تخلیۀ کامل حفرۀ چرکی، عود و اضافه شدن عفونت باکتریال از عوارض دیگر این نوع درمان است. برخی معتقدند، تخلیه با سوزن (NEEDLE ASPIRATION) روش مناسب برای درمان لنف آدنیت چرکی است. در‌‌حالیکه عود بیماری تا ۵۰ درصد دیده شده است. از عوارض این روش درمانی نیاز به تخلیۀ مکرر یا نهایتاً اقدام جراحی توسط جراح اطفال وجود دارد.

روش‌های درمان جراحی

در درمان جراحی ۳ روش مطرح است:

• Lymph node excision
• Lncisional drenaige
• Lncisional drenaige + coretage

روش سوم در مقایسه با دو روش اول موجب بهبودی سریع‌‌تر و قطع ترشحات و التیام پوست بدون اسکار می‌‌گردد. لذا این روش به عنوان روش بهتر برای درمان لنف آدنیت ب.ث.ژ توصیه می‌‌گردد.

نتیجه‌‌گیری

• لنف آدنیت ساده ناشی از ب.ث.ژ، نیاز به اقدام درمانی خاصی ندارد و با تحت نظر گرفتن، به مرور زمان به خودی خود بهبود می‌‌یابد.
• لنف آدنیت چرکی (supporative) نیاز به تخلیه دارد. با توجه به احتمال عود بیماری و به منظور پیشگیری از عوارض، تخلیه با سوزن توصیه نمی‌‌شود و باید از روش‌‌های جراحی استفاده نمود.
• بهترین روش برای تخلیۀ لنف آدنیت چرکی استفاده از روش جراحی (انسزیونال) همراه با کورتاژ می‌باشد.