تجربۀ موفق جراحی فتق دیافراگم در بیمارستان مریم

نوزادانی هم وجود دارند که با بیماری فتق دیافراگم، به‌ دنیا می‌آیند. این بیماری، زمانی ایجاد می‌شود که پردۀ بین شکم و سینه که به آن دیافراگم هم گفته می‌شود، سوراخ باشد و در دوران جنینی، همۀ احشاء شکمی وارد سینه شده‌اند و به همین دلیل، ریه که در سمت چپ این سوراخ قرار دارد، رشد نمی‌کند، در این شرایط، احشاء قلب را جابه‌جا می‌کنند و قلب به‌جای آنکه در سمت چپ قرار بگیرد، به سمت راست می‌رود.

در دوران جنینی همۀ احشاء شکمی وارد سینه می‌شوند و به همین دلیل، ریه که در سمت چپ این سوراخ قرار دارد، رشد نمی‌کند و احشاء باعث جابه‌جا شدن قلب نیز می‌شوند، یعنی قلب به‌جای آنکه سمت چپ باشد به سمت راست می‌رود.

جنین تا زمانی که در رحم است از طریق خون مادر تغذیه می‌شود و اکسیژن مورد نیازش را نیز دریافت می‌کند، اما زمان تولد دچار مشکل تنفسی می‌شود و بلافاصله بعد از تولد رنگ بدنش سیاه می‌شود، به‌عبارتی سیانوز می‌شود و علت آن، این است که نوزاد قادر به تأمین اکسیژن خود نیست، لذا این نوزادان باید در دستگاه قرار بگیرند تا از طریق تنفس‌مصنوعی، اکسیژن بدنشان تأمین شود. اگر پزشکان، قبل از تولد (زمانی که جنین در شکم مادر) است، این مشکل را تشخیص نداده باشند و کودک در جایی با امکانات کم به ‌دنیا بیاید، بر طبق آمارهای موجود، احتمال مرگ‌ومیر آنها ۵۰% الی ۶۰% بالا می‌رود، اما اگر کودک در جایی به‌ دنیا بیاید که امکانات جراحی اطفال و بیهوشی نوزادان فراهم باشد، احتمال زنده ماندن نوزاد بیشتر می‌شود.

ما در بیمارستان مریم، با نوزادی مواجه بودیم که دچار بیماری فتق دیافراگم بود، خوشبختانه این نوزاد قبل از تولد در بیمارستان مریم پرونده داشت و پزشکان حرفه‌ای بیمارستان مریم توانسته بودند،
با استفاده از سونوگرافی، این بیماری را تشخیص دهند. به کمک متخصص زنان و پزشک اطفال، این نوزاد به‌روش سزارین و با سلامتی کامل به دنیا آمد. نوزاد تازه متولدشده، بلافاصله تحت‌نظر پزشک جراح اطفال و متخصص بیهوشی قرار گرفت و ظرف یک دقیقه، لوله‌گذاری انجام شد و با تنفس مصنوعی، نوزاد با سلامت کامل زنده ماند.

این نوزاد در تاریخ ۹۸/۷/۳۰، ساعت ۱۱ صبح به دنیا آمد و تا صبح روز بعد، زیر دستگاه بود و بررسی‌های لازم از قبیل سونوگرافی مجدد، عکس، آزمایشات و غیره روی او انجام گرفت و سپس تحت عمل جراحی قرار گرفت.

در این جراحی، دو تخت در اتاق عمل در نظر گرفته شده بود، یکی برای مادر و دیگری برای نوزاد.
یک تیم کامل شامل متخصص و تکنسین بیهوشی، متخصص زنان، تکنسین اتاق عمل و … مشغول درمان مادر و یک تیم دیگر، شامل جراح اطفال، فوق تخصص نوزادان، متخصص بیهوشی نوزادان، تکنسین بیهوشی و دیگر تکنسین‌ها و پرستارهای اتاق عمل در کنار نوزاد بودند، تیم درمانی بیمارستان مریم، با همیاری و همکاری یکدیگر، توانستند به صورت هم‌زمان رسیدگی خوبی نسبت به مادر و نوزاد داشته باشند و خوشبختانه، عمل جراحی با موفقیت به پایان رسید.

فتق دیافراگم معمولا در ۸۵% مواقع در سمت چپ، ۱۷% در سمت راست و ۵% در قسمت میانه قرار می‌گیرد. شدت این بیماری بستگی به قطر و وسعت حفره یا سوراخی دارد، که روده ها از آن رد شده اند. در صورتی که قطر حفره‌ها کم باشد عمل جراحی، راحت‌تر است و هرچه قطر آن بیشتر باشد، عمل جراحی سخت‌تر می‌شود و گاه لازم است برای بستن این حفره، از روش‌های مختلفی استفاده کرد، زیرا بیماری در مرحله‌ای قرار گرفته است که عضلۀ دیافراگم به‌تنهایی کفاف نمی‌دهد.

متأسفانه بیماری در این نوزاد پیشرفت زیادی کرده بود و تنها دو راه، پیش پای پزشک بود:

• عضله‌ای که در قسمت جلو قرار داشت را با یک مانور به پشت برساند یا از عضلات پشت و یا از عضلات بین دنده‌ها استفاده کند.
• از مش استفاده کند. مش نوعی ماده سنپتیک مصنوعی است و می‌تواند به‌راحتی حفره‌های باز را بپوشاند. اما به‌دلیل اینکه مش یک جسم خارجی است که وارد بدن می‌شود، ممکن است عوارضی را ایجاد کند.

ما در بیمارستان مریم، تمام تلاشمان را کردیم تا حفرۀ درون رودۀ نوزاد را با احشاء داخل بدن خودش پر کنیم و برای پرکردن حفره، از جسم خارجی استفاده نکنیم، خوشبختانه با تدبیر پزشکان متبحر بیمارستان مریم، این اقدامات با موفقیت انجام شد.

در ابتدای عمل جراحی، نوزاد دائما دچار افت اکسیژن می‌شد، اما به‌محض خارج کردن احشاء از سینه و شکم، فشار روی ریه از بین رفت و اکسیژن نوزاد تأمین شد.

توصیۀ پزشک برای مادرانی که نوزادشان دچار چنین مشکلاتی است، این است که به‌محض تشخیص فتق دیافراگم در سونوگرافی تا جایی که ممکن است در بیمارستان‌هایی زایمان کنند، که دارای بخش‌های جراحی اطفال و NICU است، تا خیالشان از بابت مراقبت‌های ویژه‌ای که باید برای نوزادانشان انجام گیرد، راحت باشد. اگر این نوزادان در بیمارستان‌هایی متولد شوند که تجهیزات کافی و پزشکان متخصص ندارند، احتمال مرگ‌ومیر در آنها بسیار بالا می‌رود، زیرا پس از تولد، امکان انتقال آنها و زنده ماندنشان بسیار پائین است.

پزشکان باید مراقب باشند، زیرا یکی از مشکلاتی که ممکن است در رابطه با این بیماران به‌وجود بیاید، این است که اگر در حین انتقال، اکسیژنی که وارد ریۀ سمت راست (ریۀ تحت‌فشار) می‌شود از حد مورد نیاز نوزاد بیشتر باشد، امکان پارگی ریه وجود دارد و نوزادی که مشکل فتق دیافراگم دارد یک مشکل تازه هم پیدا می‌کند. پارگی ریه وضعیت بسیار وخیمی است و اگر در همان لحظه، رسیدگی‌های مورد نیاز نوزاد انجام نشود احتمال از دست دادن نوزاد زیاد می‌شود.