تهران - میدان ونک خیابان صانعی پلاک 50 طبقه 4 واحد 14
  • تلفن تماس 88662603-88888891(021)

  • آدرس ایمیل

عفونت ادراری در کودکان

عفونت ادراری در کودکان

شایع‌ترین عفونت در کودکان پس از عفونت‌های دستگاه تنفسی، عفونت ادراری در کودکان است. نداشتن علائم بالینی مشخص، همواره تشخیص به موقع عفونت ادراری را با مشکل رو‌به‌رو می‌کند. تب و عدم رشد کافی، ممکن است تنها علائم عفونت ادراری بزرگتر باشد و هیچ‌گونه علامت مربوط به مجاری ادراری دیده نشود.

 به دلیل عوارض ناگوار عفونت ادراری در کودکان و همچون از بین رفتن سلول‌های کلیه (اسکار)، افزایش فشارخون و نارسائی کلیه، تشخیص و درمان به موقع عفونت ادراری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

عفونت ادراری به همراه دیابت شایع‌ترین علل نارسائی کلیه را تشکیل می‌دهند. طبق بررسی‌های انجام گرفته شیوع اسکار کلیه در کودکان دچار عفونت ادراری در کودکان همراه با تب به ۴۰ تا ۵۰% می‌رسد. همچنین در ۵۰% کودکان بین ۲ ماهگی و ۲ سالگی که با تب مراجعه می‌کنند عفونت ادراری دیده شده است.

عفونت ادراری در دختر بچه‌ها بیش از پسر بچه‌ها دیده می‌شود. شیوع در دختر بچه‌ها به ۳% می‌رسد. عفونت‌های ادراری در کودکان ختنه نشده ۵ تا ۲۰ برابر کودکان همان سن و سال ختنه شده می‌باشد.

عفونت ادراری در کودکان

نحوۀ انتقال میکروب به سیستم ادراری

۱- از راه مجرای ادراری از پائین به بالا (از مدفوع درون پوشک)

۲-  از مسیر خونی (در کودکان دچار ضعف سیستم ایمنی و نوزادان)

۳- از طریق مسیر لنفاوی

۴- انتشار موضعی (از طریق فیستول‌های مرتبط با روده و دستگاه تناسلی)

نوع اول، شایع‌ترین نوع انتقال بیماری است. میکروب‌ها پس از درگیر نمودن لایۀ داخلی مجرای ادرار و سپس مثانه از طریق حالب‌ها به سمت کلیه‌ها انتشار پیدا کرده و عفونت خطرناک کلیه (پیلونفریت) ایجاد می‌شود.

عوامل مؤثر در پیدایش عفونت ادراری در کودکان

۱- عدم رعایت بهداشت

۲- جنسیت (در دختر بچه‌ها بیشتر است)

۳- ختنه نشدن در پسر بچه‌ها

۴- یبوست

۵- مشکلات ادراری مثانه (ناهنجاری‌های عصبی مثانه)

۶- ناهنجاری‌های دستگاه ادراری، شامل

الف) رفلاکس (برگشت) ادراری

ب) تنگی مسیر ادراری

ج) ناهنجاری‌های دستگاه تناسلی در دختر بچه‌ها

د) ناهنجاری‌های مثانه (مانند دیوتیکول)

۷- سنگ کلیه و مثانه

درمان عفونت ادراری در کودکان

عوامل میکروبی

شایع‌ترین میکروب‌ها Eschericha coli در ۹۰-۷۰% موارد بوده که از طریق مدفوع منتقل می‌شود. میکروب‌هایKlebsiellacandida ،Staphylococcus ،Streptococci Enterococus و Pseudomonas از دیگر عوامل در پیدایش عفونت‌های ادراری می‌باشند.

رفلاکس (برگشت) ادراری (VUR)

رفلاکس ادراری علائم مشخصی ندارد. علائمی همچون تبِ بدون دلیل واضح در کودکان شیرخوار و نوزادان باید هشدار‌دهنده باشد. در کودکانی که قدرت صحبت دارند، ممکن است از سوزش و تکرر ادرار یا درد ناحیه پائین شکم و پهلو‌ها شکایت داشته باشند. گاه عدم رشد و وزنی کافی، اسهال، بی‌اشتهائی از علائم بارز عفونت ادراری  در کودکان است، لذا توجه به رنگ و بوی ادرار توسط مادران مهم است.

تشخیص

  • با انجام آزمایش و کشت و آنتی بیوگرام ادرار نوع میکروب و آنتی بیوتیک مؤثر بر آن مشخص می‌شود. باید سعی در نمونه‌برداری از ادرار میانی شود. در نوزادان ممکن است لازم باشد با سوند از داخل مثانه نمونه‌برداری انجام گیرد.
  • در صورت وجود احتمال ناهنجاری دستگاه ادراری انجام سونوگرافی، عکس رادیولوژی با ماده حاجب (IVP,VCUG) و MRI کمک مؤثری در تشخیص نهائی می‌نماید. در موارد پیشرفته بررسی با اسکن رادیوایزوتوپ (DMSA) ضروری است.

عفونت ادراری

درمان  

  • درمان عفونت ادراری اولیه، داروئی بوده و باید بر اساس آزمایش آنتی بیوگرام انجام گیرد. با توجه به تغییر ماهیت سریع و مکرر در میکروب‌ها برای هر بار درمان باید کشت مجدد انجام گیرد. عدد عفونت پس از درمان موثر باید پزشک معالج را به فکر عوامل زمینه‌ای همچون رفلاکس و تنگی‌های مجاری ادراری و مثانه نوروژنیک بیاندازد.
  • در صورت مشاهدۀ رفلاکس ادراری پیشرفته و تنگی حالب درمان جراحی توسط جراح اطفال یا اورولوگ اطفال ضروری است، در غیر اینصورت عفونت ادراری باقی مانده و عوارض بعدی همچون کلیوی و غیره در پیش خواهد داشت.

آشنایی با علائم عفونت ادراری در کودکان

علائمی که از عفونت ادراری در کودکان ایجاد می‌شود، بسته به میزان عفونت و سن کودک متفاوت است. در نوزادان و کودکان خردسال ممکن است علائمی ایجاد نشود. به‌طور کلی علائمی که از این بیماری در کودکان مشاهده می‌شود، شامل موارد زیر است:

  • تب
  • کم اشتهایی
  • اسهال
  • استفراغ
  • زودرنجی
  • احساس بیماری کلی در بدن

همچنین علائم بسته به میزان پیشرفت عفونت و قسمتی که عفونت ایجاد شده، متفاوت است. اگر فرزند شما به عفونت مثانه دچار شده باشد، علائمی همچون موارد زیر را در او شاهد خواهید بود:

  • مشاهده خون در ادرار
  • احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
  • ادرار تیره یا کدر
  • ادرار بد بو
  • فشار یا درد در پایین کمر، لگن و زیر ناف
  • تکرر ادرار
  • از خواب بیدار شدن برای ادرار کردن
  • احساس نیاز به ادرار حتی در مواقعی که ادرار کمی داشته باشد.
  • عدم کنترل در مثانه و ادرار

اگر عفونت به کلیه‌ها رسیده باشد، کودک با وضعیت جدی‌تری روبه‌رو خواهد بود و ممکن است علائم بسیار شدید‌تری را تجربه کند:

  • تحریک‌پذیری
  • لرز
  • تب شدید
  • پوستی قرمز و گرم
  • حالت تهوع و استفراغ
  • کمردرد
  • درد شکمی
  • خستگی شدید

کودکان خردسال که دارای علائم اولیه این بیماری هستند، در اغلب مواقع نادیده گرفته می‌شوند. در مواقعی که کودک شما حالت بیمار گونه‌ای دارد و علائمی مانند تب بدون هیچ آبریزش بینی و درد در او وجود ندارد، بهتر است با پزشک متخصص اطفال در میان بگذارید تا درمان‌های به‌موقعی برای او در نظر بگیرد و مشکل ایجاد شده را برطرف کند.

درمان عفونت

عوامل خطرساز در ایجاد عفونت در کودکان

عفونت ادراری بیشتر در دخترها ایجاد می‌شود، به‌خصوص زمانی که والدین سعی بر آن دارند که دستشویی رفتن را به آنها آموزش دهند. دختر بچه‌ها حساس‌ترند؛ چراکه مجرای ادراری آنها کوتاه‌تر و نزدیک به مقعد قرار گرفته است. به همین جهت ورود باکتری به مجرای ادراری آسان‌تر است.

مجرای ادراری معمولا باکتری ندارد، اما برخی از شرایط می‌تواند موجب انتقال باکتری در مجرای ادراری کودکان شود و مسیر را برای ایجاد چنین فرایندی آسان کند. این عوامل شامل موارد زیر است:

  • ناهنجاری یا انسداد در یکی از قسمت‌های دستگاه ادراری
  • عملکرد غیرطبیعی دستگاه ادراری
  • نقص هنگام تولد که منجر به برگشت غیرطبیعی ادرار می‌شود.
  • پوشیدن لباس تنگ (در دختران)
  • شستشو کودکان از مقعد به جلو
  • عدم رعایت بهداشت در سرویس بهداشتی
  • تکرر ادرار یا تاخیر در ادرار کردن برای طولانی‌مدت

عفونت ادراری در کودکان چه عارضه‌هایی را برای او در پی دارد؟

تشخیص این بیماری در کودکان و درمان به‌موقع می‌تواند از ایجاد عارضه‌های خطرناک و طولانی‌مدت جلوگیری کند. اگر این مشکل در کودکان درمان نشود، در نهایت منجر به عفونت کلیوی و اتفاقات جدی‌تر همانند موارد زیر می‌شود:

  • آبسه کلیه
  • کاهش عملکرد کلیه یا نارسایی کلیه
  • هیدرونفروز یا تورم کلیه‌ها
  • سپسیس که در نهایت منجر به نارسایی اندام‌ها و در نهایت مرگ شود.
علائم عفونت ادراری در کودکان

نکاتی جهت مراقبت در منزل

در این خصوص نکاتی مهم وجود دارد که باید جهت نگهداری و مراقبت فرزند خود به آنها توجه داشته باشید:

  • کلیه داروهای تجویز شده تا اتمام دوره درمان باید مصرف شود، حتی مواقعی که بهبودی کامل را در کودک خود مشاهده می‌کنید.
  • اگر به نظر می‌رسد که فرزند شما تب دارد، تب او را حتما چک کنید.
  • به دفعات ادرار فرزند خود توجه داشته باشید.
  • پس از هربار ادرار کردن فرزندتان، در خصوص سوزش یا درد از او سوال کنید.
  • به کودک خود مایعات زیادی بدهید.

اگر حالت عمومی و علائم فرزندتان طی سه روز بدتر شد، باید با پزشک تماس بگیرید:

  • تب بالای ۳۸ درجه (تا سه روز ادامه داشته باشد)؛
  • علائم جدید مانند درد، استفراغ، دانه یا جوش و تورم.

اقداماتی جهت پیشگیری از ایجاد عفونت مجرای ادراری

  • از لباس زیر و به‌طور کلی لباس‌های مناسبی برای کودک خود به‌خصوص دخترها استفاده کنید، لباس تنگ منجر به چنین مشکلی می‌شود.
  • به کودکان خود مایعات زیادی بدهید.
  • پوشک کودکان خود را در طول روز تعویض کنید.
  • به کودکانی که در سنین بالاتر هستند، بهداشت و شستشو مناسب را آموزش دهید (شستشو از جلو به عقب).

مطالب مرتبط

نظرات کاربران