تلفن تماس 88662603-88888891(021)
آدرس ایمیل info@drdelshad.ir
یکی از بیماری‌های شایع در کودکان پسر «هیپوسپادیاس» نام دارد. هیپوسپادیاس به معنی این است که سوراخ مجرای ادرار به‌جای آنکه از نوک آلت باز شود، از زیر آلت باز می‌شود. در واقع یک ناهنجاری‌ست که کودک از بدو تولد با آن متولد می‌شود و ناشی از نقص خلقتی دوران جنینی است.
از هر ۳۰۰ تولد پسر ۱ کودک مبتلا به چنین بیماری می‌شود. هیپوسپادیاس دارای درجات مختلفی‌ست، به این منظور که سر مجرا می‌تواند در نواحی مختلفی غیر از نوک آلت ایجاد شود.
نواحی که هیپوسپادیاس تشکیل می‌شود:
دهانه مجرا می‌تواند از تمامی موارد ذکر شده به بیرون باز باشد. در حقیقت هرچه مجرا عقب‌تر قرار گیرد، به همان نسبت ناقص تشکیل می‌شود.
این بیماری گاهی فقط نقصی در باز شدن مجرا دارد و در برخی مواقع امکان آنکه با انحنا نیز همراه باشد، وجود دارد که به این عارضه کوردی یا کجی آلت گفته می‌شود.
زمانی که آلت، کوردی یا انحنا داشته باشد، عمل مشکل‌تر می‌شود؛ زیرا انحنا آلت کودک نیز باید برطرف شود. بنابراین بچه‌هایی که دچار هیپوسپادیاس کوردی هستند، اصلاح کوردی اولین اقدامی است که باید انجام بگیرد.
زمانی که کوردی اصلاح می‌شود، فاصله دهانه مجرای ادراری با سر آلت بیشتر خواهد شد. طبیعتا در این مواقع باید مجرای بیشتری ایجاد شود. همچنین در کودکان مبتلا به هیپوسپادیاس، پوست ختنه‌گاه ناقص تشکیل شده است.
در حالت عادی، پوستی در سر آلت قرار دارد که در عمل ختنه این پوست برداشته می‌شود؛ اما در این کودکان فقط در قسمت پشت آلت پوست تشکیل شده است. این پوست در هنگام جراحی نقش بسیار مهم و حیاتی دارد؛ چراکه زمان عمل برای اصلاح مجرای آلت باید از این پوست استفاده شود.
هنگامی که انحنای آلت اصلاح شود، قسمتی از آلت لخت می‌شود. به همین منظور از پوست ختنه‌گاه پشتی برداشته شده و آن قسمت خالی پوشانده می‌شود.
به گفته آقای دکتر دلشاد برخی از والدین با کودکانی در سن ۶ ماهگی مراجعه کرده و همچنان نمی‌دانند که کودک خود از کدام قسمت ادرار می‌کند، تصور می‌کنند که ادرار کودک از قسمت نوک آلت است در حالی که از زیر آلت ادرار می‌کند.
در نتیجه، توصیه ما این است که پس از تولد، خوب دقت داشته باشند که آیا پوست ختنه‌گاه کامل است یا خیر؟ اگر ناقص بود، به قسمتی که کودک ادرار می‌کند، دقت داشته باشند.
گاهی اوقات هیپوسپادیاس در زیر پوست آلت ایجاد می‌شود. یعنی در واقع باید پوست پایین کشیده شود تا هیپوسپادیاس قابل رویت باشد. این در مواقعی رخ می‌دهد که سوراخ در پایین‌ترین قست یعنی در درجه یک یا دو قرار گرفته است. به‌طور کلی این بیماری در ۹ درجه است.
همچنین در برخی از مواقع هنگام ختنه متوجه این بیماری می‌شوند. پزشک در هنگام ختنه پوست را عقب کشیده و متوجه این بیماری در کودک می‌شود. پزشک پوست را برمی‌گرداند؛ زیرا نباید ختنه صورت گیرد. سپس به جراح اطفال ارجاع داده می‌شود تا کودک عمل و در همان زمان ختنه شود. معمولا هنگامی که کودک عمل می‌شود، ختنه را نیز انجام می‌دهند. در حقیقت خودبه‌خود ختنه انجام می‌گیرد؛ زیرا برای اصلاح این بیماری باید پوست برداشته شود.
ناهنجاری‌های دیگر همراه با بیماری هیپاسپادیوس
زمانی که سوراخ هیپوسپادیاس از وسط به بالا باشد امکان ناهنجاری‌های دیگر نیز وجود دارد. ناهنجاری‌هایی مانند:
حالب در مثانه به‌صورت دریچه‌ای است که نمی‌گذارد ادرار به سمت بالا برود. ادراری که از کلیه وارد مثانه می‌شود، در مثانه می‌ماند و قابل برگشت نخواهد بود. اگر حالب در مثانه مشکل داشته باشد و ادرار به حالب برگردد، به این فرایند رفلاکس یا برگشت ادراری گفته می‌شود. این عارضه درمان جداگانه و خاص خود را دارد. به‌طور کلی ممکن است به همراه هیپوسپادیاس رفلاکس نیز وجود داشته باشد.
ناهنجاری دیگر عدم نزول بیضه است. احتمال دارد یکی از بیضه‌ها در کشاله ران یا شکم باقی مانده باشد. جراح اطفال در این مواقع باید بیضه‌ها را به پایین بیاورد. همچنین گاهی این عارضه به‌صورت دو طرفه ایجاد می‌شود. در عدم نزول بیضه دو طرفه، همراه با هیپوسپادیاس باید به مشکل دیگری به نام ابهام جنسی نیز شک کرد.
یعنی اگر کیسه بیضه خالی و هیپوسپادیاس نیز مشاهده شود، امکان ابهام جنسی وجود خواهد داشت. چند نوع ابهام جنسی وجود دارد که باید توسط جراح و غدد اطفال مورد بررسی قرار گیرد تا متوجه شوند که آیا کودک دختری با ظاهری پسر است یا خیر؟
منظور از ظاهری پسرانه این است که کروموزوم‌های دخترانه، دارای رحم و تخمدان‌اند؛ اما به‌دلیل کمبود برخی از آنزیم‌ها در دوران جنینی و افزایش آندروژن‌ها، کلیتوریس رشد می‌کند و مانند آلت بچه شکل می‌گیرد. آلت اضافه توسط جراح کودکان برداشته می‌شود و به جنسیت واقعی خود برمی‌گردد.
معمولا مجرای ادرار و مجرای تناسلی به یکدیگر متصل است که به آن سینوس اوروژنیتال می‌گویند. در عمل جراحی مجرای ادرار و مجرای واژن از یکدیگر جدا می‌شود. در نهایت باید به جراح اطفال مراجعه کنید تا بررسی‌ها به‌طور دقیق صورت گیرد.
گاهی ممکن است ۴۶XY (پسر) بوده؛ اما عدم نزول بیضه دو طرفه در او وجود داشته باشد. این بیماری در سونوگرافی مشخص می‌شود و سپس پزشک باید بیضه را پایین بیاورد و آلت را عمل کند.
زمان مناسب برای انجام عمل هیپوسپادیاس
سوال زیادی که در این زمینه وجود دارد این است که چه زمانی برای انجام این عمل مناسب است؟ بهترین زمان عمل در سن ۶ ماهگی است. آقای دکتر دلشاد دراین‌باره می‌گوید: برخی مواقع بچه‌هایی در سن ۲، ۳ یا ۵ سالگی برای عمل آورده می‌شوند. والدین تصور می‌کنند که باید کودک خود را پس از ۲ سالگی بیاورند.
د ۲۰ یا ۲۵ سال پیش این عمل در سن ۲ سالگی انجام می‌شد؛ اما پس از آن سن عمل به سن ۶ ماهگی تغییر کرد. نکته دیگری که وجود دارد این است که بچه‌هایی که آلت کوچکی دارند و دچار هیپوسپادیاس هستند، ابتدا باید با مصرف دارو آلت‌شان بزرگ شود و سپس عمل برای آنها صورت گیرد.
عمل جراحی برای هر کودک متقاوت است، برخی یک عمل و برخی باید چندین عمل انجام دهند. به فاصله ۶ ماه به ۶ ماه و به تناسب شدت هیپوسپادیاس عمل‌های بعدی انجام می‌شود. برای آنکه مجرا اصلاح شود، از پوست اطراف و ختنه‌گاه استفاده می‌کنند.
آقای دکتر دلشاد در این‌باره می‌گویند: روش‌های مختلفی برای عمل جراحی این بیماری وجود دارد که خوشبختانه همه روش‌ها انجام گرفته و امتحان شده است. همچنین تمامی مزیت‌ها و عارضه هریک از روش‌ها مشخص است.
یکی از عوارض شایع آن فیستول نام دارد. پس از اصلاح مجرای ادرار گاهی نشت ادرار در زیر آلت مشاهده می‌شود. همچنین امکان دارد در نواحی که عمل مجرا انجام شده یک یا دو بخیه باز شود، یکی از دلایل آن خونرسانی ضعیف به محل عمل است. در این مواقع جای نگرانی وجود ندارد؛ زیرا بعد از مدتی توسط جراح بسته و مسیر برقرار می‌شود.
علاوه بر این احتمال دارد که عمل انجام شده، باز شود که این موضوع به نخی که در عمل استفاده شده، خونرسانی و به مراقبت‌های بعد از عمل باز می‌گردد. در اکثر اوقات پس از عمل سوندی مانند قالب در مجرای ادرار قرار داده می‌شود، مراقبت از سوند بسیار حائز اهمیت است.
به همین منظور هنگامی که برای بچه سوندی قرار داده می‌شود، باید به مدت یک هفته در بیمارستان بستری بماند. بعضی اوقات برای آنکه ادرار از مجرا خارج نشود، سوند را داخل مثانه قرار می‌دهند و ادرار به‌صورت سیستومی تخلیه می‌شود.
چگونگی قرارگیری سوند به وضعیت بیمار و تصمیم پزشک جراح بستگی دارد. به‌طور کلی بیماری به هرصورتی که باشد جای نگرانی نیست و تمامی این نقص‌ها در بیمارستان مریم کامل برطرف و اصلاح می‌شود. مراجعه‌کنندگان زیادی در این زمینه از سراسر ایران به بیمارستان مریم برای درمان کودک خود مراجعه کردند.
با عرض سلام و خدا قوت مطالب بسیار مفید وارزشمند بود برای شما ارزوی سلامتی دارم
🙌🙌