تلفن تماس 88662603-88888891(021)
آدرس ایمیل info@drdelshad.ir
یبوست یکی از بیماریهای شایع در کودکان بوده و در صورت عدم درمان صحیح و به موقع عوارض آزاردهندهای را به همراه دارد. لذا لازم است تا خانوادهها از وضعیت اجابت مزاج کودکان خود مطلع باشند و قبل از بروز عوارض، نسبت به درمان این مشکل توسط پزشک مربوطه اقدام نمایند.
آموزش مستمر والدین به کودک در نحوۀ اجابت مزاج، یکی از راههای پیشگیری است. مدفوع انباشته شده در انتهای روده (رکتوم) گاه حالت انسداد روده ایجاد کرده و منجر به بروز علائم ثانویه مانند عدم دفع، بیاشتهایی و حتی تهوع و استفراغ میشود. گاه این انباشتگی باعث باز ماندن عضلۀ گِرد مقعد (اسفنکتر آنال) شده و حالتی شبیه به بیاختیاری مدفوع ایجاد میکند (بی اختیاری کاذب).
علت یبوست در کودکان را میتوان در دو گروه اصلی تقسیمبندی نمود:
گروه اول، یبوستیست با منشأ بیماریهای داخلی همچون کمکاری تیروئید، تنبلی روده، طویل بودن رودۀ بزرگ، عدم تغذیۀ صحیح و یبوستهای ارثی. این بیماریها معمولاً با دارو، اصلاح رژیم غذایی و تنقیه (روشی که منجربه تخلیه و پاکسازی روده میشود) قابل درمان است.
گروه دوم در دستۀ بیماریهای جراحی قرار گرفته که تقریباً ۷-۵ درصد یبوستهای کودکان را تشکیل میدهند. این بیماریها شامل موارد زیر میشود:
در بیماری هیرشپرونگ انتهای رودۀ بزرگ، فاقد گانگلیونهای عصبی میباشد. گانگلیونهای عصبی دیوارۀ رودهها عامل اصلی حرکت روده (پریستالیسم) بوده و این حرکت دودی شکل، باعث جابجایی محتویات روده از بالا به پائین میشود. به تناسب اینکه تا کجای روده فاقد گانگلیون عصبی میباشد، بیماری هیرشپرونگ تقسیمبندی میشود.
این بیماری، در نوزادی با علائم انسداد روده که شامل عدم دفع مکونیوم (اولین مدفوع نوزاد)، نفخ شکم و استفراغ است، خود را نشان میدهد. نفخ و درد شکم، کماشتهایی و عدم رشد کافی از علایم شاخص یبوست مزمن در کودکان است.
یبوست این قبیل کودکان طولانی بوده و هر ۷ تا ۱۰ روز یکبار اجابت مزاج سختی دارند. تشخیص قطعی بیماری با نمونهبرداری از انتهای روده و انجام آزمایش پاتولوژی آن، قطعیت پیدا میکند. در عکس رودۀ بزرگ با مادۀ حاجب (باریم انما) روده بدون عصب باریک و قسمت بالای آن گشاد دیده میشود که تأییدکنندۀ بیماری هیرشپرونگ است.
درمان قطعی بیماری، با عمل جراحی است. عمل جراحی، با برداشتن قسمت باریک بدون عصب و قسمت گشاد روده پیش رفته و با پیوند رودۀ سالم بالای آن به مقعد توسط جراح اطفال، خاتمه مییابد.
پرولاپس رکتوم به معنی بیرونزدگی انتهای روده از مقعد بوده که درجات مختلفی دارد. یکی از علائم بیماری، سختی هنگام دفع مدفوع و یبوست ناشی از نگهداشتن مدفوع توسط کودک است. در اینحالت کودک از رفتن به دستشویی هراس داشته و گاه مجبور میشود بهصورت ایستاده و در گوشۀ اتاق و حیاط اجابت مزاج همراه با درد نماید.
تشخیص بیماری با مشاهدۀ بیرونزدگی رودۀ صورتی رنگ از دهانۀ مقعد توسط والدین یا پزشک است. درمانهای گوناگون برای بیماری وجود دارد که شامل برداشتن رودۀ اضافی و بیرونزده، فیکس نمودن انتهای روده به استخوان پشت لگن (ساکروم) و تزریق مواد اسکلروزان جهت چسباندن رودۀ شل به اطراف است. این عمل باید توسط جراح کودکان انجام گیرد.
شقاق مقعد، زخمی است که در دهانۀ مقعد پدید میآید. اولین علت بروز این زخم، یبوست است. مدفوع سفت باعث خراش روی لایۀ داخلی انتهای روده میشود. این زخمها دردناک بوده و درد عامل انقباض عضلات مقعد میگردد. این انقباض در سختی خروج مدفوع نقش دارد و باعث تشدید زخم میشود.
درکودکانی که دچار استرس و ناراحتی هستند نیز این زخم (شقاق) بروز میکند. گاه همراه با زخم، پوست اضافی در لبۀ مقعد و در انتهای زخم مشاهده شده که به آن skin tag نیز گفته میشود.
درمان بیماری ابتدا با داروهای مختلف موضعی و شلکنندۀ مدفوع بوده و در صورت عدم پاسخ، با عمل جراحی توسط جراح کودکان، بهبود حاصل میشود.
آبسه بهصورت تورم دردناک کنار مقعد که همراه با تغییر رنگ پوست اطراف آن و محتوای چرکی دیده میشود. برخی از آبسهها با تونل باریک به انتهای روده راه دارند که به آن فیستول گفته میشود. به علت درد شدید هنگام اجابت مزاج، کودک بیمار بهطور ارادی از انجام دفع خودداری میکند.
انباشته شدن مدفوع در بالای محل زخم، عامل یبوست بعدی بوده و نیاز به درمان مضاعف به وجود میآید. لذا بهتر است به محض مشاهدۀ آبسه یا فیستول، درمان این عارضه توسط جراح کودکان شروع شده تا از عوارض آن جلوگیری به عمل آید.
تنگی مقعد، در ظاهر ساده به نظر میرسد؛ اما پس از شروع غذای سفت در کودکان، سختی دفع و سپس یبوست به همراه دارد.
باید قبل از آزاررسانی به کودک با جراح کودکان مشورتهای لازم انجام شده و نسبت به چارهاندیشی تلاش شود.
جابجایی مقعد به حالتی گفته میشود که دهانۀ مقعد در محل طبیعی قرار نداشته و کمی جلوتر حالت طبیعیست. به مرور زمان و با شروع غذای سفت برای کودک و سفت شدن مدفوع، سختی دفع نمایان خواهد شد. در مواردی که عارضه همراه با تنگی دهانۀ مقعد باشد، انباشتگی مدفوع و یبوست شدید نیز دیده میشود.
درمان این پدیدۀ کمیاب به روش جراحی توسط جراحان کودکان انجام میگیرد و با قرار دادن مقعد در محل طبیعی خود، به یبوست و احیاناً بیاختیاری مدفوع خاتمه داده میشود.
بهتر است با علائم یبوست آشنا شوید تا بتوانید این مشکل را بهدرستی در کودک خود تشخیص دهید، در ادامه تمامی علائم را ذکر خواهیم کرد:
گاهی بهدلیل چنین نشانههایی که در کودکان وجود دارد، ممکن است از مدفوع کردن بترسند، به همین جهت از آن امتناع میکنند.
یبوست در کودکان در اغلب مواقع مشکل جدی نیست، اما نوع مزمن آن ممکن است منجر به ایجاد عارضه شود یا نشانهای از بیماری زمینهای باشد. اگر یبوست در کودک شما بیش از دو هفته ادامه داشته باید به پزشک مراجعه کنید.
همچنین با مشاهده برخی از علائم اهمیت مراجعه به پزشک دوچندان میشود که این علائم شامل موارد زیر است:
یبوست بیشتر در کودکانی مشاهده میشود که با شرایط و موارد زیر روبهرو هستند:
با وجود این که یبوست در کودکان ناخوشایند است، اما خطرات و بیماریهای جدی ایجاد نمیکند. تنها در صورتی که یبوست مزمن شود، میتواند سبب بروز عارضه و مشکلاتی در افراد شود که شامل موارد زیر است:
والدین اگر نگران چنین مشکلی در کودکان خود هستند با رعایت به برخی از نکات کلیدی میتوانند از ایجاد چنین مشکلی جلوگیری کنند، در ادامه تمامی نکات مهم ذکر خواهد شد:
به کودکان خود غذاهای پرفیبر بدهید.
غذاهایی که سرشار از فیبر هستند به کودکان کمک میکند تا مدفوعی نرم داشته باشند. غذاهای پر فیبر شامل موارد زیر هستند:
نوشیدن آب، یکی از بهترین راهکارهایی است که از ایجاد یبوست جلوگیری میکند.
اگر کودکان فعالیت بدنی داشته باشند، به عملکرد طبیعی روده بسیار کمک خواهد کرد و احتمال ایجاد یبوست را به حداقل میرساند.
برنامهای برای فرزند خود داشته باشید تا در زمانهای خاص حتما به سرویس بهداشتی برود، بهتر است مرتبا پس از غذا به او گوشزد کنید. گاهی برخی از کودکان آنقدر غرق بازی میشوند که حتی در مواقعی که مدفوع را احساس میکنند از رفتن به سرویس بهداشتی امتناع میکنند که این بیتوجهی میتواند در ایجاد یبوست نقش داشته باشد.
هنگامی که کودک شما از رفتن به سرویس بهداشتی کوتاهی نمیکند و به گوشزدهای شما توجه میکند، بهتر است پاداشی برای او در نظر داشته باشید تا چنین رفتار او مداومت داشته باشد.
اگر کودک شما داروی خاصی مصرف میکند، در خصوص عارضههای احتمالی از پزشک سوال کنید. گاهی مصرف برخی از داروها منجر به یبوست میشود، به همین جهت بهتر است قبل از ایجاد چنین مشکلی به فکر جلوگیری و مشورت با پزشک باشید.
هنگامی که به پزشک مراجعه میکنید، ابتدا او در خصوص بیماریهای گذشته فرزندتان سوال خواهد کرد و همچنین در خصوص رژیم غذایی و میزان فعالیت بدنی او سوالاتی خواهد پرسید.
گاهی پزشک صلاح میداند که معاینه بدنی را برای کودک انجام دهد، در این مواقع با استفاده از دستکش مقعد را بررسی کرده و گاهی نمونهای از مدفوع را برای انجام آزمایشات خاص به آزمایشگاه میفرستد. آزمایشات و تستهایی که در این مواقع انجام میشود، به شرح زیر است:
در این عکس مشخص میشود که آیا انسدادی در شکم وجود دارد یا خیر.
در این تست یک لوله نازکی به نام سوند در رکتوم قرار میگیرد تا نحوه عملکرد روده و ماهیچهها برای عبور مدفوع سنجیده شود.
در این آزمایش پوشش روده با باریم پوشانده شده و روده کوچک کاملا واضح دیده میشود.
در این تست نمونه کوچکی از بافت آستر روده برداشته میشود تا متوجه شوند که بافت عصبی عملکرد طبیعی دارد یا خیر.
در این مورد کودک کپسولی را قورت میدهد، این کپسول با استفاده از اشعه ایکس کاملا قابل رویت است، نحوه حرکت نمایشگرها را از طریق دستگاه گوارش تجزیه و تحلیل میکنند.
گاهی اوقات این آزمایش، مانند پانل تیروئید برای بیماران انجام میشود.
آزمایشات و تستهایی که در خصوص یبوست در کودکان ذکر شد، به این معنی نیست همه افرادی که دچار یبوست میشوند، چنین مراحلی حتما برایشان انجام میگیرد. این آزمایشات تنها برای کسانی که دچار یبوستهای مزمن هستند، انجام میشود.
نظرات کاربران