شب ادراری در کودکان

شب ‌ادراری در کودکان، که به آن انوریزیس گفته می‌شود، یک نوع بی‌اختیاری ادرار در خواب است.
بی‌اختیاری ادرار (شب ‌ادراری) از بین رفتن کنترل مثانه است. در كودكان كمتر از ۳ سال، امكان كنترل كامل مثانه وجود ندارد. هرچه کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، توانایی کنترل مثانۀ خود را بیشتر کسب می‌کنند. شب‌ ادراری می‌تواند در طول روز یا شب اتفاق بیفتد. این وضعیت می‌تواند بسیار ناامید کننده باشد. اما مهم است که صبور باشید و به ‌یاد داشته باشید که این تقصیر فرزند شما نیست. کودک، کنترلِ شب ‌ادراری را ندارد و روش‌های بسیاری برای درمان آن و کمک به فرزندتان وجود دارد.

بیشتر کودکان تا ۵ سالگی کنترل نگه‌داشتن ادرار را در بیداری و خواب به‌دست می‌آورند. تا ۵ سالگی ۹۲% بچه‌ها کنترل ادرار در روز و ۸۰% آنان کنترل ادرار در شب را به کسب می‌کنند.

شیوع بیماری

شب‌ادراري يك مشكل معمول است كه حدود ۵ تا ۷ ميليون كودك در آمريكا را تحت ‌تأثير قرار مي‌دهد و در پسران سه برابر بيشتر از دختران اتفاق می‌افتد.

آمار نشان می‌دهد که در ۵ سالگی در ۷% پسر بچه‌ها و ۳% دختر بچه‌ها، در ۱۰ سالگی به‌ترتیب در ۳% و ۲% و در ۱۸ سالگی ۱% پسران شب ادراری دیده می‌شود و در دخترها نادر است.

انواع شب ‌ادراری

شب‌ ادراری در دو گروه اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. در نوع اولیه، با رشد سنی و جسمی کودک، هرگز بستر خشک نداشته است، در نوع ثانویه کودک حداقل به مدت یک‌ سال کنترل ادرار در شب را داشته و دوباره شروع شده است. ۵% کودکان اواخر سنین مدرسه‌ای دچار شب‌ادراری نوع ثانویه هستند.

عوامل ایجادکنندۀ شب ‌ادراری در کودکان

• ژنتیک یک عامل مهم در شب ‌ادراری‌ است. اگر یکی از والدین سابقۀ شب‌ ادراری در کودکی داشته باشد، احتمال بروز این بیماری در کودک ۴۰% است. اگر هردو والدین سابقه داشته باشند احتمال بروز شب‌ادراری در هر کودک ۷۰% خواهد بود.
• کاهش ترشح هورمون وازوپرسین (آنتی‌دیورتیک) در کودک
• استرس
• کم‌ظرفیت بودن حجم مثانه (حجم کم مثانه نسبت به سن)
• خواب عمیق کودک
• تأخیر در بلوغ
• ناهنجاری‌های مجاری ادراری همچون حالب نابجا یا ریفلاکس اداری
• عفونت‌های ادراری
• مثانه نوروژنیک (عصبی)
• اختلال تشنجی
• دیابت قندی و دیابت بی‌مزه
• اختلالات عصبی
• یبوست شدید همراه با تجمع توده‌های مدفوعی در انتهای رودۀبزرگ

پزشک معالج پس از اخذ شرح حال و بررسی همه جانبۀ کودک، از آزمایشات ساده شروع کرده و با تجویز داروهایی همچون Imipramine درمان را ادامه خواهد داد. اگر آزمایش و کشت ادرار، عفونتی را نشان دهد، باید بر اساس آنتی‌بیوگرام درمان اساسی شود. آزمایشاتی همچون FBS ،Cr، Bun بیماری‌های کلیوی را نشان می‌دهند.

علی‌رغم درمان‌های اولیه، پایدار ماندن شب ‌ادراری، نیاز به بررسی‌های ضروری، شامل بیماری‌های متابولیک و یبوست است. برای بررسی بیماری‌های مثانه و جالب از عکس‌های رادیولوژی VCUG ، IVP استفاده می‌شود. در صورت لزوم سیستوسکوپی نیز انجام می‌گیرد. برای بررسی بیماری‎‌های عصبی از EEG استفاده می‌شود.

توصیه‌های غیردارویی

• دادن اعتماد‌به‌نفس به کودکان
• اجتناب از تنبیه یا جریحه‌دار کردن کودکان مبتلا به شب ‌‌ادراری
• خودداری از دادن مایعات به کودکان در ساعات قبل از خواب
• راهنمایی کودک به توالت برای ادرار قبل از خوابیدن
• اجتناب از بیدار نمودن کودک در خواب شب به صورت متناوب، به‌دلیل داشتن آثار منفی
• مفید بودن استفاده از وسایل شرطی (زنگ اخباری که با خیس شدن زیر بچه به‌صدا در می‌آید و کودک را بیدار می‌کند برای موارد خاص و مقاوم بلامانع است)
• استفاده از روش‌های تشویقی (همچون دادن هدیۀ مورد نظر کودک در شب‌هایی که بستر خود را خیس نکرده است)

درمان

پس از بررسی عوامل در اکثر موارد با درمان داروئی بهبودی کامل حاصل می‌شود. در مواردی که زمینه‌ساز شب ادراری مثانۀ عصبی، برگشت ادراری و… است. به‌تناسب علت، درمان جراحی خاص توسط جراح اطفال با تجربه انتخاب خواهد شد.

علائم شب‌ادراری چیست؟

علائم می‌تواند برای هر کودک متفاوت باشد. علائم اصلی در مواردی است که کودک ۵ سال یا بیشتر از ۵ سال، حداقل ۳ بار در هفته یا بیشتر از ۲ بار رختخواب خود را خیس می‌کند.

چطور می‌توانید به فرزندتان کمک کنید ؟

این موضوع را به‌خاطر داشته باشید که فرزندتان به‌هیچ عنوان نمی‌تواند بدون کمک شما از این بحران خارج شود. هیچ زمانی فرزندتان را بابت شب‌ ادراری سرزنش نکنید. به فرزندتان این اطمینان را بدهید که شما و اطرافیان از این موضوع خسته نشده‌اید.

• روی تشک تخت فرزندتان را با سطح پلاستیکی بپوشانید.
• تند‌تند لباس‌های فرزندتان را تعویض کنید.
• مایعات کمتری در بعضی اوقات روز یا عصر به فرزندتان بدهید.
• یک برنامۀ زمانی تعیین کنید و در طول شب چندبار کودک خود را برای ادرار کردن بیدار کنید.
• کار کردن با یک درمانگر (روانشناس) می‌تواند به کودک شما کمک کند تا با تغییرات زندگی یا استرس‌های دیگر به‌راحتی کنار بیاید.

بررسی‌ها نشان داده است که کودکان مبتلا به شب ‌ادراری بیشتر از کودکانی که رختخواب را خیس نمی‌کنند خواب‌های ترسناک شبانه یا کابوس می‌بینند.